Czym jest phishing? Jak chronić siebie i swoją firmę przed cyberoszustwami?
Jeden klik w fałszywy link może kosztować firmę miliony i zniszczyć jej reputację, a phishing odpowiada za 36% wszystkich naruszeń cyberbezpieczeństwa[1]. Dziś nawet najbardziej doświadczeni pracownicy dają się oszukać cyberprzestępcom. Sprawdź, jak rozpoznać współczesne ataki, zbudować skuteczną ochronę i przygotować firmę na nieuniknione zagrożenia.
Phishing – dlaczego pozostaje największym zagrożeniem dla polskich firm?
Phishing kojarzy się przede wszystkim z e-mailami od „nigeryjskich książąt”, które były oczywistymi próbami oszustwa. Ale dzisiejsze ataki wyglądają zupełnie inaczej – przypominają zwykłą korespondencję służbową, a ich autorzy doskonale znają branżę, w której działają ofiary.
94% infekcji malware dostarcza się przez e-mail[2]
Firmy na całym świecie otrzymują miliony złośliwych e-maili dziennie, a przestępcy skupiają się coraz bardziej na naszym rynku. Masowe ataki na tysiące odbiorców ustępują miejsca precyzyjnie wymierzonym kampaniom przeciwko konkretnym firmom i pracownikom.
Szczególnie narażony jest sektor finansowy, medyczny i ubezpieczeniowy. Hakerzy coraz częściej celują właśnie w nie, ponieważ mogą ukraść wrażliwe dane lub wymusić wysokie okupy. Firmy z tych branż często nie mogą sobie pozwolić na przestoje, więc szybciej płacą żądane kwoty.
W Exea Data Center specjalizujemy się w ochronie przed tego typu zagrożeniami. Nasze certyfikowane data center TIER III monitoruje tysiące ataków dziennie i chroni firmy przed phishingiem i innymi zagrożeniami cybernetycznymi.
Phishing jako punkt wyjścia dla ransomware i wycieków danych
Większość ataków ransomware zaczyna się od złośliwej wiadomości e-mail. Przestępcy doskonale wiedzą, że oszukać pracownika jest często łatwiej niż przełamać zabezpieczenia techniczne.
Jednak niezależnie od metody, cel jest ten sam – uzyskać pierwszy dostęp do sieci firmy. Po udanym phishingu atakujący kradną dane logowania, wyłączają zabezpieczenia i mapują całą sieć. W większości przypadków między włamaniem a uruchomieniem szyfrowania mija kilka dni lub tygodni. To daje firmom okno czasowe na wykrycie włamania, zanim straty staną się nieodwracalne.
Zagrożenie oparte na ludzkich słabościach, a nie błędach technologicznych
Współczesne kampanie coraz częściej wykorzystują sztuczną inteligencję do personalizacji ataków. Profile ofiar w mediach społecznościowych, struktura organizacyjna firmy, styl komunikacji wewnętrznej – wszystko to zostaje przeanalizowane i wykorzystane przeciwko firmie. W Polsce przestępcy najczęściej podszywają się pod znane marki jak OLX, Allegro i Facebook, wykorzystując zaufanie użytkowników do tych platform.
Jak działa phishing? Mechanizmy, które oszukują nawet doświadczonych pracowników
Współczesny phishing to złożona gra psychologiczna, która wykorzystuje naturalne skłonności człowieka do zaufania i współpracy.
Podszywanie się pod zaufane instytucje i osoby
Najskuteczniejsze ataki wykorzystują zaufanie, jakim ludzie darzą znane marki i osoby. Przestępcy dokładnie kopiują wygląd oficjalnych stron internetowych i e-maili, używają podobnych adresów i naśladują ton komunikacji firm, z którymi współpracuje się na co dzień. Szczególnie niebezpieczne są sytuacje, gdy podszywają się pod dostawców, partnerów biznesowych czy członków zarządu firmy.
Manipulowanie emocjami ofiar: pilność, strach, ciekawość, autorytet
Przestępcy doskonale znają się na psychologii i wiedzą, które emocje najlepiej wykorzystać do swoich celów. Kreują sytuacje, w których ofiara odczuwa presję czasu, na przykład: „Twoje konto zostanie zamknięte w ciągu 24 godzin” lub „wymagana jest natychmiastowa reakcja”. Chodzi im o to, by zacząć działać, impulsywnie, nie zastanawiając się nad autentycznością wiadomości. Wykorzystują też autorytet, podszywając się pod przełożonych, służby specjalne czy znane instytucje.
Rosnąca rola sztucznej inteligencji w tworzeniu fałszywych wiadomości
AI pozwala analizować duże zbiory danych o potencjalnych ofiarach i dostosowywać wiadomości do stylu pisania konkretnych osób czy organizacji. Szczególnie niepokojące jest to, że da się już tworzyć deepfake'owe nagrania wideo i audio, które są praktycznie nie do odróżnienia od prawdziwych. Na przykład pracownicy mogą otrzymać „pilne” połączenie wideo od swojego przełożonego, nie zdając sobie sprawy, że rozmawiają z wygenerowaną cyfrowo kopią.
Koniec ery masowego phishingu – przestępcy stawiają na precyzję
W 2025 roku liczba ataków phishingowych wzrosła aż o 180% w porównaniu z 2023 rokiem[3]. Jednocześnie przestępcy zmieniają strategię – zamiast masowych kampanii skupiają się na precyzyjnie dobranych celach. Przez to oszustwa stają się bardziej wyrafinowane i trudniejsze do wykrycia.
Tradycyjne kampanie polegały na masowym rozsyłaniu identycznych wiadomości do tysięcy odbiorców. Choć wciąż można się spotkać z tą metodą, jej skuteczność drastycznie spadła dzięki lepszym filtrom e-mail i rosnącej świadomości użytkowników. Współczesne masowe kampanie wykorzystują już elementy personalizacji – hakerzy zbierają podstawowe informacje o firmach i pracownikach z mediów społecznościowych, stron internetowych i baz danych przecieków.
Spear phishing i whaling – ataki na najważniejszych decydentów firm
Spear phishing to przeciwieństwo masowych kampanii. W tym przypadku każda wiadomość jest starannie przygotowana pod konkretną osobę lub małą grupę osób. Przestępcy potrafią spędzić tygodnie, analizując profile swoich celów w social mediach, badaniu struktury firmy i zbieraniu informacji o projektach, nad którymi pracują.
Natomiast whaling celuje w najwyższych rangą decydentów – prezesów, dyrektorów, członków zarządu, którym mogą wykraść dostęp do najwrażliwszych danych firmowych.
Smishing, vishing i quishing – phishing poza e-mailem
Najczęściej spotykaną formą phishingu w ostatnich latach jest Vishing (voice phishing). Oszuści dzwonią do swoich ofiar, podszywając się pod pracowników IT, banków czy dostawców usług. Z kolei smishing wykorzystuje SMS-y do rozsyłania złośliwych linków, często podszywając się pod firmy kurierskie lub banki.
Zaś quishing (QR code phishing) zyskuje na popularności, korzystając z rosnącej popularności kodów QR w codziennym życiu.
Business Email Compromise (BEC) – oszustwa finansowe bez wirusów
BEC to najbardziej kosztowna forma phishingu, która nie wymaga instalowania złośliwego oprogramowania. Zamiast tego przestępcy przejmują konta e-mail najważniejszych pracowników lub podszywają się pod nich, żądając przelewów na rzekome pilne transakcje biznesowe. Straty z tego typu ataków sięgają miliardów dolarów rocznie na całym świecie.
Deepfake i AI-powered phishing – nowe oblicze socjotechniki
Deepfake to najnowsze narzędzie w arsenale cyberprzestępców. Potrafią już tworzyć fałszywe nagrania wideo i audio, które są praktycznie nie do odróżnienia od prawdziwych. AI pozwala też analizować styl pisania konkretnych osób i generować wiadomości, które perfekcyjnie naśladują ich sposób komunikacji.
Rzeczywiste koszty udanych ataków – dlaczego phishing to problem zarządu?
Ile może kosztować jedna nierozważna decyzja pracownika? Średni koszt naruszenia związanego z phishingiem to 4,88 mln dolarów[4] i całkowite zniszczenie reputacji firmy. To już nie jest problem wyłącznie działu IT, tylko strategiczne ryzyko biznesowe.
Bezpośrednie straty finansowe i kradzież danych firmowych
Skuteczny atak może sparaliżować działalność firmy w ciągu kilku godzin. Po uzyskaniu dostępu do systemów hakerzy mogą wykraść dane klientów, tajemnice handlowe, plany strategiczne czy dokonać nieautoryzowanych przelewów. Koszty odzyskiwania informacji, przywracania systemów i zatrudniania ekspertów potrafią pochłonąć budżet IT na cały rok.
Naruszenia RODO i ryzyko regulacyjne
Europejskie RODO przewiduje kary do 4% rocznych obrotów firmy za niewłaściwe zabezpieczenie danych osobowych. Gdy dochodzi do wycieku przez phishing, organizacja musi udowodnić, że podjęła „odpowiednie środki techniczne i organizacyjne”, by chronić swoje zasoby. Firmy z sektorów regulowanych mogą dodatkowo stracić licencje czy autoryzacje.
Utrata reputacji marki i długoterminowe konsekwencje PR
Wiadomość o udanym ataku szybko trafia do mediów, szczególnie gdy dotyczy firm obsługujących dane osobowe czy finansowe. Wówczas klienci tracą zaufanie do organizacji, która „nie potrafiła ochronić ich danych”, a odbudowa reputacji może trwać lata. Najdotkliwiej odczuwają to podmioty B2B, które opierają swoją działalność na zaufaniu partnerów.
Budowanie odporności organizacyjnej na phishing – skuteczne strategie
Czy Twoja firma jest gotowa na atak phishingowy, który może pojawić się już jutro? Żeby skutecznie bronić się przed phishingiem, trzeba wdrożyć odpowiednie technologie, przeszkolić pracowników i ustalić jasne procedury bezpieczeństwa.
Edukacja pracowników i symulacje phishingowe – wzmacnianie „ludzkiej zapory”
Najważniejsza linia obrony to świadomi pracownicy, którzy potrafią rozpoznać podejrzane wiadomości i wiedzą, jak na nie reagować. Dlatego warto organizować praktyczne, angażujące szkolenia i regularnie testować pracowników symulowanymi atakami phishingowymi – wtedy można sprawdzić, czy faktycznie potrafią zastosować wiedzę w praktyce. Jeśli ktoś da się oszukać, nie należy go karać, ale po prostu wytłumaczyć mu błąd.
Wdrażanie polityki zgłaszania incydentów bez karania – aktywna sieć czujników
Pracownicy, którzy boją się konsekwencji, ukrywają swoje błędy związane z cyberbezpieczeństwem. Dlatego tak ważna jest kultura organizacyjna, która zachęca do zgłaszania podejrzanych sytuacji i nie karze za szczere przyznanie się do pomyłek. Najskuteczniejsze organizacje traktują każdego pracownika jak czujnik zagrożeń.
Nowoczesne filtry pocztowe, DMARC, SPF, DKIM – pierwsza linia ochrony technicznej
Zaawansowane filtry e-mail potrafią zatrzymać większość masowych ataków, zanim dotrą do skrzynek pracowników. Jednak działa to tylko wtedy, gdy odpowiednio skonfiguruje się mechanizmy DMARC, SPF i DKIM, które sprawdzają autentyczność nadawcy i utrudniają podszywanie się pod legalne firmy. Jednak sama technologia to za mało – filtry muszą być regularnie aktualizowane o nowe wzorce zagrożeń, bo atakujący ciągle wymyślają nowe sposoby omijania zabezpieczeń.
Wieloskładnikowe uwierzytelnianie (MFA) – ważny element kontroli dostępu
Nawet gdy przestępca ukradnie login i hasło przez phishing, wieloskładnikowe uwierzytelnianie może zatrzymać atak. Wymaga ono dodatkowego potwierdzenia tożsamości – kodu z SMS-a, aplikacji mobilnej czy klucza sprzętowego. To znacznie podnosi poziom bezpieczeństwa przy relatywnie niewielkich kosztach.
Systemy SOC i całodobowe monitorowanie zagrożeń
Security Operations Center to zespół specjalistów ds. bezpieczeństwa, który analizuje ruch sieciowy, logi systemowe i alerty bezpieczeństwa 24 godziny na dobę, wychwytując anomalie, które mogą świadczyć o trwającym ataku. Dla większości firm budowa własnego SOC jest zbyt kosztowna i czasochłonna – trzeba zatrudnić ekspertów oraz zainwestować w zaawansowane narzędzia i personel. Dlatego często lepiej skorzystać z usług zewnętrznych takich jak Exea Data Center. Nasze SOC monitoruje wiele ataków dziennie z certyfikowanego centrum TIER III, oferując firmom ochronę przed zagrożeniami cybernetycznymi. Dowiedz się więcej: Cyberbezpieczeństwo dla firm i organizacji
Jak reagować na incydent phishingowy? Plan działania dla firm
Gdy podejrzewasz, że Twoja firma padła ofiarą ataku phishingowego, każda minuta ma znaczenie. Czasem drobny incydent może przerodzić się w katastrofę tylko dlatego, że ktoś zbyt długo czekał z reakcją.
Szybka reakcja jest ważna
Pierwszych kilka godzin po wykryciu ataku decyduje o skali szkód. Hakerzy, którzy uzyskali dostęp do systemów, mogą w tym czasie wykraść wrażliwe dane, zaszyfrować pliki czy przygotować grunt pod atak ransomware. Najważniejsze jest szybkie odizolowanie zagrożenia – zablokowanie zhakowanych kont, wyłączenie dostępu do systemów i zatrzymanie podejrzanych procesów.
Informowanie banku, zmiana haseł i kontakt z IT
Sądzisz, że hakerzy uzyskali dostęp do danych finansowych? Natychmiast skontaktuj się z bankiem i zablokuj możliwość wykonywania transakcji z narażonych kont. Zmień też wszystkie hasła, które mogły zostać wykradzione, szczególnie te do systemów krytycznych. Zespół IT będzie musiał dokładnie przeanalizować systemy i ocenić, jakie informacje wyciekły.
Zgłaszanie incydentu odpowiednim służbom
Poważne naruszenia cyberbezpieczeństwa trzeba zgłosić do CERT Polska, policji, ewentualnie Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Według RODO musisz zgłosić naruszenie w ciągu 72 godzin od jego wykrycia – to obowiązek prawny.
Skutecznie ochroń się przed phishingiem
Phishing to strategiczne wyzwanie biznesowe, w które musi się zaangażować cała organizacja od zarządu po szeregowych pracowników. Warto to zrobić, bo firmy, które traktują cyberbezpieczeństwo jako inwestycję w przyszłość, osiągają lepsze wyniki i budują przewagę konkurencyjną.
Nasz zespół w Exea Data Center, z doświadczeniem w ochronie firm z najbardziej wrażliwych branż, pomoże w budowie strategii ochrony przed phishingiem. Skontaktuj się z nami, by sprawdzić aktualny poziom bezpieczeństwa Twojej firmy i poznać rozwiązania odpowiednie dla twojej organizacji.
